Cróinéirí

Is oifigeach poiblí neamhspleách é cróinéir atá freagrach go dlíthiúil as básanna tobanna, foréigneacha nó neamhmhínithe a imscrúdú chun fáil amach an bhfuil an bás de bharr cúiseanna nádúrtha nó mínádúrtha.

Féadfaidh cróinéir scrúdú iarbháis a iarraidh chun cúis an bháis a fháil amach. Má fhaigheann siad amach go bhfuil an bás de bharr cúiseanna mínádúrtha, ansin féadfar ionchoisne a reáchtáil chun fáil amach conas a fuair an duine bás.

Tá roinnt cumhachtaí dlíthiúla ag cróinéir ach níl cumhachtaí iomlána na gCúirteanna aige.

Tá cróinéir amháin sannta do gach ceantar cróinéara, ach is féidir níos mó ná cróinéir amháin a cheapadh i mBaile Átha Cliath. Is féidir cróinéir a cheapadh nó a shannadh go sealadach do cheantar má éilíonn líon nó nádúr na mbásanna sa cheantar é.

Tá ceantair chróinéara beagnach mar a chéile le ceantair údaráis áitiúil, ach tá níos mó ná ceantar cróinéara amháin i roinnt contaetha. Mar shampla, tá 2 cheantar cróinéara ag Cill Mhantáin: Cill Mhantáin Thoir agus Cill Mhantáin Thiar.

Ceapann cróinéirí chuig ceantair ag:

• an Aire Dlí agus Cirt i mBaile Átha Cliath
• Údaráis áitiúla sa chuid eile den tír

Déanann an t-údarás áitiúil ábhartha a gcuid caiteachais a bhainistiú.

Fiosraíonn cróinéir imthosca básanna tobanna, gan mhíniú agus básanna foréigneacha. Déanfaidh cróinéir a a chinntiú má bhí nó muna raibh an bás de bharr cúiseanna nádúrtha. D’fhéadfadh go mbeadh gá le scrúdú iarbháis, agus ionchoisne ina dhiaidh sin uaireanta.

Má bhíonn scrúdú iarbháis ag teastáil, déanfaidh paiteolaí é seo thar ceann an chróinéara. Más de bharr cúiseanna mínádúrtha an bás, féadfaidh cróinéir cinneadh a dhéanamh ionchoisne a reáchtáil.

Go bunúsach bunaíonn an cróinéir na ceisteanna "cé, cathain, cá háit agus conas" a bhaineann le bás gan mhíniú. Ní cheadaítear do chróinéir dliteanas sibhialta nó coiriúil a bhreithniú - ní mór dóibh ach na fíricí a bhunú.

Bás ó bhreoiteacht laistigh de mhí tar éis dochtúir a fheiceáil

Ní bheidh cróinéir i gceist má fhaigheann duine bás de bharr tinnis a raibh siad chun a ndochtúir a fheiceáil laistigh de mhí roimh a mbás.

Eiseoidh a ndochtúir teastas leighis chúis an bháis. Is féidir an bás a chlárú ansin agus teastas báis a fháil.

Ba cheart básanna tobanna, gan mhíniú nó básanna foréigneacha a thuairisciú don chróinéir trí:

• Gairmí cúram sláinte, má tharla an bás de bharr cúiseanna nádúrtha i dteach altranais nó mura bhfaca an dochtúir an duine nach maireann laistigh de mhí amháin roimh a bhás
• An Garda Síochána, dá mba de chúiseanna mínádúrtha an bás
• Dochtúir an duine mhairbh
• Adhlacóir sochraide
• Cláraitheoir na mbásanna
• Aon sealbhóir tí agus aon duine atá i bhfeighil forais nó áitribh ina raibh an duine a fuair bás ina chónaí

Cabhróidh an Garda Síochána leis an gcróinéir trí:

• Aitheantas foirmiúil chorp an duine nach maireann a shocrú ag duine a raibh aithne aige orthu
• Tuairisc ar imthosca an bháis a sholáthar don chróinéir
• Ráitis a ghlacadh maidir leis an mbás, más gá

Ní chiallaíonn na Gardaí atá i gceist go bhfuiltear ag caitheamh leis mar bhás amhrasach.

Básanna nach mór a chlarú

Ní mór go leor cineálacha bás a chlarú don chróinéir.

Coinníollacha agus cúinsí leighis

Ní mór aon bhás a thuairisciú:

• Baineann sé sin le COVID-19
• I gcás nach bhfaca an dochtúir an duine nach maireann laistigh de mhí amháin roimh a bhás
• básanna de bharr ródháileog drugaí
• Básanna a tharla in ospidéal agus a bhaineann le hoibríocht mháinliachta nó ainéistéise
• Básanna a d’fhéadfadh a bheith mar gheall ar ghalar prion
• Sa chás go bhfuil an duine nach maireann marbh ar theacht chuig an ospidéal
• I gcás go bhfuil imní léirithe faoi chóireáil leighis an duine éagtha

Cúinsí coiriúla agus amhrasacha

Ní mór aon bhás a thuairisciú:

• Básanna a d’fhéadfadh a bheith mar dhúnmharú, dúnorgain, féinmharú nó naíonmharú
• Bás a bhaineann le coir amhrasta
• Bás a tharlaíonn i gcoimeád stáit, nó díreach i ndiaidh do dhuine imeacht as

Imthosca ina bhfuil sonraí áirithe doiléir

Ní mór aon bhás a thuairisciú:

• Sa chás go bhfuil dáta an bháis éiginnte nó b’fhéidir gur tharla sé tamall fada ó shin
• I gcás ina bhfuil an duine éagtha neamhaitheanta
• I gcás nach féidir aon bhall de theaghlach an duine éagtha a aimsiú

Imthosca ina bhfaigheann duine bás faoi chúram

Ní mór aon bhás a thuairisciú:

• Más bás máthar nó naíonán é
• Má tharlaíonn sé in institiúid chun cúram a thabhairt do dhaoine faoi mhíchumas coirp nó meabhrach
• Má tharlaíonn sé i dteach altranais
• Más leanbh faoi chúram é

Más cúinsí é inar tharla timpiste

Ní mór aon bhás a thuairisciú:

• A tharlaíonn de bharr timpiste le feithicil, traein, aerárthach nó long
• A tharlaíonn go hiomlán nó go páirteach de bharr timpiste ar an obair

Ní liosta iomlán cúinsí é seo. Is féidir leat tuilleadh faisnéise a léamh faoi bhásanna nach mór a chlarú ar gov.ie.

Mura bhfuil teastas leighis de chúis an bháis ar fáil chun an bás a chlárú, socróidh an cróinéir scrúdú iarbháis ar an gcorp.

Má thaispeánann an scrúdú iarbháis gur de bharr cúiseanna nádúrtha an bás, agus nach bhfuil gá le hionchoisne, eisítear Deimhniú Cróinéara chuig an gCláraitheoir Breitheanna agus Básanna a chláraíonn an bás agus a eisíonn an teastas báis.

Más gá ionchoisne, clárófar an bás trí Theastas Cróinéara nuair a bheidh an ionchoisne críochnaithe (nó má chuirtear ar atráth é).

Roimh an ionchoisne nó le linn dó bheith ag fanacht leis an tuairisc iarbháis, is féidir le hoifig an chróinéara Deimhniú Eatramhach ar Fhíoras an Bháis a sholáthar, a d’fhéadfadh a bheith inghlactha ag bainc, cuideachtaí árachais agus institiúidí eile.

Is féidir leat teacht ar fhaisnéis teagmhála do do chróinéir áitiúil. Is féidir leat tuilleadh a léamh faoin tSeirbhís Chróinéara ar gov.ie.